მოგეხსენებათ, ვაჭრობის სამყაროში საქმე მხოლოდ სქემებს, ინდიკატორებსა და სტრატეგიებს როდი ეხება, სწორედ იმ ადამიანების აზროვნების გაგებაა საჭირო, რომელთაც ბაზრები თავიანთ დროს დაიპყრეს. ისტორიის ყველაზე წარმატებულმა ტრეიდერებმა ჩამოაყალიბეს ჩვევები, მიჰყვებოდნენ პრინციპებს და იღებდნენ ისეთ გადაწყვეტილებებს, რომლებზეც დაკვირვებითა და შესწავლით დღესაც დიდი წარმატების მიღწევა შეიძლება.
დავიწყოთ პოლ ტიუდორ ჯონსით (Paul Tudor Jones). მან სახელი გაითქვა 1987 წლის საფონდო ბირჟის კრაშის წინასწარმეტყველებით, რის შედეგადაც დიდებული მოგება დააგროვა. თუმცა, მისი წარმატება არ ყოფილა მხოლოდ სწორი პროგნოზი – მთავარი იყო მისი რისკის მენეჯმენტი. მისი წესი მარტივი იყო: არასოდეს გააგრძელო "წაგებული" პოზიციის შეძენა. მისი სიტყვებით, „დამარცხებულები საშუალოდ დამარცხებულები არიან“. ეს მიდგომა საშუალებას აძლევდა მას დარჩენილიყო მყარად და არ დაეშვა, რომ ერთ ცუდ ვაჭრობას მთლიანად წაეღო მისი ანგარიში. თუ მის სტრატეგიიდან ერთი გაკვეთილი უნდა ისწავლოთ, ეს იქნება: ნუ იქნებით ჯიუტი. თუ ვაჭრობა არ მუშაობს – შეჩერდით და სხვა რამეზე გადაერთეთ.
შემდეგ არის ჯორჯ სოროსი (George Soros) – ადამიანი, რომელმაც „გატეხა ინგლისის ბანკი“. 1992 წელს სოროსმა ფსონი დადო ბრიტანული ფუნტის წინააღმდეგ და ერთ დღეში მილიარდ დოლარზე მეტი გამოიმუშავა. განსაკუთრებული არ იყო მხოლოდ მისი პროგნოზი, არამედ ის, როგორ განსხვავებული იყო მისი აზროვნება. როდესაც სხვები უსაფრთხოდ თამაშობდნენ, სოროსი გაცილებით დიდ რისკზე წავიდა, რადგან დაინახა სისტემაში არსებული ხარვეზები, რომლებსაც სხვები არ აქცევდნენ ყურადღებას. ერთხელ მან თქვა: „რაც უფრო უარესდება სიტუაცია, მით ნაკლებია საჭირო მისი შემობრუნებისთვის“. ასეთი აზროვნება ძალიან იშვიათია. ეს არის ის, რაც განასხვავებს დიდ მოვაჭრეებს ლეგენდებისგან. გაკვეთილი აქ მარტივია: ნუ გაჰყვებით ბრბოს. იფიქრეთ დამოუკიდებლად. ყველაზე დიდი შესაძლებლობები ხშირად იჩენს თავს მაშინ, როცა ყველა სხვამ უკვე მიმართულება შეცვალა.
ჯესი ლივერმორმა (Jesse Livermore), ერთ-ერთმა ყველაზე ადრეულმა სავაჭრო გიგანტმა, მილიონები გამოიმუშავა დიდი დეპრესიის წინ. მას ესმოდა ის, რაც დღევანდელმა ვაჭრების უმეტესობამ არ იციან – მოთმინება. მისი სიტყვებია: „დიდი ფული არ არის ყიდვა-გაყიდვაში, არამედ ლოდინში“. რამდენი მოვაჭრე კარგავს, რადგან არ შეუძლიათ ერთ ადგილზე დარჩენა, მოთმენა, ლოდინი? ძალიან ბევრი. ლივერმორის წარმატება სწორედ იმაში მდგომარეობდა, რომ მან იცოდა, როდის უნდა ემოქმედა და როდის უბრალოდ დალოდებოდა. ასეთი დისციპლინა მართლაც იშვიათია.
რიჩარდ დენისმა (Richard Dennis) ირწმუნა, რომ წარმატებული ვაჭრობა არ იყო მხოლოდ ბუნებრივი ნიჭის საკითხი – ამის სწავლაცაა შესაძლებელი. მან წამოიწყო ცნობილი ექსპერიმენტი „კუს მოვაჭრეები“ და დაამტკიცა თავისი თეორია იმით, რომ სრულიად ახალბედები წარმატებული მოვაჭრეები გახადა მყარი სისტემის დახმარებით. მისი ფილოსოფია მარტივი იყო: თუ თქვენ მკაცრად დაიცავთ თქვენს წესებს, მაშინაც კი, თუ სტრატეგია ძალიან მარტივია, შეგიძლიათ წარმატებას მიაღწიოთ. არსებობს მხოლოდ სტრუქტურა, შესრულება და ემოციების კონტროლი.
აქვე, ემოციურ დისციპლინას რეი დალიოზე (Ray Dalio) უკეთ არავინ ასწავლის. როგორც Bridgewater-ის, მსოფლიოში უდიდესი ჰეჯ-ფონდის დამფუძნებელმა, დალიომ მთელი თავისი კომპანია ააშენა რადიკალურ გამჭვირვალობასა და პრინციპებზე, არა ემოციურ გადაწყვეტილებებზე. ის ამბობს: „ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ შექმნა შენი პრინციპები და დაემორჩილო მათ“. პანიკამ, სიხარბემა და შიშმა არ უნდა გმართოთ. სწორედ ემოციების კონტროლი გინარჩუნებთ წარმატებას.
სტენლი დრუკენმილერი (Stanley Druckenmiller) მჭიდროდ თანამშრომლობდა სოროსთან და ასევე აქვს ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ვაჭრობის ისტორია. რაც მას განსაკუთრებულს ხდის, არის მისი უნარი სწრაფად მოერგოს ცვლილებებს. ის როდი იყო ერთაზროვანი, მას შეეძლო ნებისმიერ მდგომარეობასთან ადაპტირება. ერთხელ მან თქვა: „საუკეთესო ეკონომისტი, რომელიც მე ვიცი, არის ბაზარი“. ანუ – ნება მიეცით ბაზარს გაჩვენოთ. როცა ის იცვლება, თქვენც უნდა შეესაბამოთ. მოქნილობა – ეს არის გადარჩენის საწყისი.
და ბოლოს, ჯიმ როჯერსი (Jim Rogers) – გლობალური ინვესტორი, რომელიც ყოველთვის პოულობს ღირებულებას იქ, სადაც სხვები ვერ ხედავენ. მისი სტრატეგია არის მოთმინება, სწორი დროის არჩევა და ასიმეტრიული ფსონები. მან ერთხელ თქვა: „მე ველოდები, სანამ ფული იქნება კუთხეში, და შემდეგ მივალ იქ, რათა ავიღო იგი“. არ არსებობს შფოთვა ან სწრაფვა. მხოლოდ მზადება, რომელსაც მოჰყვება შესაძლებლობა. ის ეძებს გარიგებებს, სადაც პოტენციური მოგება ბევრად აღემატება რისკს. ეს არის ჭკვიანური მიდგომა თამაშში.
რომ შევაჯამოთ, ეს ვაჭრები არ მიჰყვებოდნენ ერთსა და იმავე გზას, მაგრამ მათ ყველას ერთი რამ აერთიანებდათ– დისციპლინა. იქნება ეს სწრაფი დანაკარგების შეწყვეტა, სწორი მომენტის ლოდინი თუ ემოციურად განცალკევებული ყოფნა – თითოეულმა მათგანმა იპოვა თავისი გზა და მიჰყვნენ მას.