წელს მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის (WEF - World Economic Forum) მიერ გამოქვეყნებულ Global Risk Report 2025-ში მთავარი გლობალური რისკი სახელმწიფოებს შორის ახალი შეიარაღებული კონფლიქტების მაღალი ალბათობაა. ანგარიში 20 იანვარს, დავოსის სამიტის გახსნასთან დაკავშირებით, გამოქვეყნდა და 900-ზე მეტი ექსპერტის შეფასებას აერთიანებს.
დოკუმენტი გლობალური რისკების სამ პერიოდს მოიცავს:
მოკლევადიანი (2025 წლამდე)
სახელმწიფოებს შორის შეიარაღებული კონფლიქტების გაძლიერება, რაც გლობალური სტაბილურობის ძირეულ საფრთხეს წარმოადგენს.
საშუალოვადიანი (2027 წლამდე)
დეზინფორმაციისა და ცრუ ინფორმაციის მასშტაბური გავრცელება, რაც საზოგადოებრივ ნდობასა და სტაბილურობას ასუსტებს.
გრძელვადიანი (2035 წლამდე)
ამინდის ექსტრემალური მოვლენების გახშირება, რაც კლიმატის ცვლილებით გამოწვეულ ეკონომიკურ და ეკოლოგიურ ზიანს აღრმავებს.
ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ გლობალური პერსპექტივა სხვადასხვა სფეროში (გეოპოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური, ეკოლოგიური და ტექნოლოგიური) სულ უფრო მეტად ბუნდოვანი ხდება.
„ცივი ომის დასრულების შემდეგ დღეს ერთ-ერთ ყველაზე გაურკვეველ ეპოქაში ვცხოვრობთ. ჩვენი პროგნოზები სამივე დროით ჰორიზონტზე მძიმე სურათს ავლენს,“ - აღნიშნავენ WEF-ის ექსპერტები.
გამოკითხული ექსპერტების 52% ფიქრობს, რომ გლობალური არასტაბილურობა მომდევნო ორი წლის განმავლობაში გაგრძელდება, ხოლო 62% ათწლიანი პერიოდისთვის კიდევ უფრო მძიმე ვითარებას პროგნოზირებს.
2025 წლის ყველაზე მნიშვნელოვანი გლობალური რისკები:
შეიარაღებული კონფლიქტები: ომები, ტერორისტული აქტები და პოლიტიკური კრიზისები.
ამინდის ექსტრემალური მოვლენები: კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული ნგრევა და მისი გავლენა ეკონომიკაზე.
გეოეკონომიკური დაპირისპირება: სანქციები, ტარიფები და იზოლაციური პოლიტიკა, რაც გლობალურ ვაჭრობას საფრთხეს უქმნის.
დეზინფორმაცია: ცრუ ინფორმაციის გავრცელება ტექნოლოგიებისა და სოციალური მედიის მეშვეობით.
საზოგადოების პოლარიზაცია: უთანასწორობითა და ღირებულებათა კონფლიქტით გამოწვეული სოციალური დაპირისპირებები.
ეკონომიკური ვარდნა: სტაგნაცია, უმუშევრობა და ინვესტიციების შემცირება.
ეკოსისტემების კრიზისი: ბიომრავალფეროვნების დაკარგვა და გარემოს დეგრადაცია.
ეკონომიკური შესაძლებლობების დეფიციტი: სოციალური უკმაყოფილებისა და მიგრაციული პროცესების გაძლიერება.
ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შეზღუდვა: სიტყვის თავისუფლების, შეკრებისა და ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის დაბრკოლება.
უთანასწორობა: ეკონომიკური და სოციალური არასტაბილურობის გამომწვევი ფაქტორი.
დასკვნა
გლობალური რისკების მზარდი სირთულე აჩვენებს, რომ გეოპოლიტიკურ, ეკოლოგიურ, სოციალურ და ეკონომიკურ ფრონტებზე მეტი მზადყოფნა და სტრატეგიული მიდგომაა საჭირო.
