2008 წლის ფინანსური კრიზისის ყველაზე დიდ სიმბოლოდ Lehman Brothers-ის კოლაფსი იქცა. ეს იყო ერთ-ერთი უმსხვილესი საინვესტიციო ბანკი აშშ-ში, სადაც 25,000 ადამიანი მუშაობდა. მისი აქტივები $639 მილიარდს აღემატებოდა, ხოლო ვალი $613 მილიარდს შეადგენდა. მაგრამ, როგორც ისტორიამ გვაჩვენა, ციფრები არაფერს ნიშნავს, თუ კომპანიას სწორად მართული სტრატეგია არ გააჩნია.
Lehman Brothers-ის ფესვები 1844 წლიდან იწყება, როცა გერმანელმა ძმებმა მონტგომერიში, ალაბამაში (Montgomery, Alabama), პატარა მაღაზია გახსნეს. წლების განმავლობაში ეს ბიზნესი გაიზარდა და საინვესტიციო ბანკად ჩამოყალიბდა, რომელმაც უამრავ კრიზისს გაუძლო – დიდ დეპრესიას, ომებს და ეკონომიკურ არასტაბილურობას. თუმცა, რაც ვერ დაძლია, იყო საბინაო ბაზრის კოლაფსი.
Lehman Brothers-მა დიდი თანხები ჩადო იპოთეკით უზრუნველყოფილ ფასიან ქაღალდებში (MBS - Mortgage Backed Securities) და გირაოს სავალო ვალდებულებებში (CDO - Collateral Debt Obligations ). ბანკმა შეიძინა რამდენიმე მსხვილი იპოთეკური კრედიტორი, რომლებიც სპეციალიზირებულნი იყვნენ რისკიან სესხებზე. თავიდან ეს ნაბიჯი მომგებიანი ჩანდა – შემოსავლები წლიდან წლამდე იზრდებოდა, ხოლო 2007 წელს კომპანიის საბაზრო კაპიტალიზაცია თითქმის $60 მილიარდს მიაღწია. მაგრამ როცა სუბპრაიმ იპოთეკურმა ბაზარმა პირველი ბზარები გამოავლინა, ყველაფერმა უკან დახევა დაიწყო...
2007 წლის აგვისტოში Bear Stearns-ის ჰეჯ-ფონდის კრახმა კრედიტური ბაზრები შეარყია. ამას მოჰყვა Lehman-ის იპოთეკური დეპარტამენტის შემცირება და თანამშრომლების განთავისუფლება. მიუხედავად ამისა, მენეჯმენტს არ სურდა აღიარება, რომ პრობლემა გაცილებით სერიოზული იყო. 2008 წლის სექტემბერში კომპანიამ გაკოტრების შესახებ ოფიციალურად განაცხადა – ეს იყო უდიდესი გაკოტრება ამერიკის ისტორიაში.
Lehman-მა გაკოტრების შესახებ განცხადება 2008 წლის 15 სექტემბერს შეიტანა 639 მილიარდი დოლარის აქტივებით და 619 მილიარდი დოლარის ვალით.
Lehman Brothers-ის ისტორია ნათლად აჩვენებს, თუ რამდენად სახიფათოა გადამეტებული რისკის აღება და ბრმად ბაზრის ზრდის იმედზე ყოფნა. ფინანსურ სამყაროში ყველაფერი შეიძლება წამებში შეიცვალოს, და მნიშვნელოვანია, კომპანიებმა შეინარჩუნონ ბალანსი სარისკო და უსაფრთხო ინვესტიციებს შორის.
Lehman-ის კოლაფსმა უამრავი ინვესტორი და თანამშრომელი მძიმე მდგომარეობაში ჩააგდო, მაგრამ ამავდროულად, მსოფლიო ფინანსურ სისტემას რეფორმებისკენ უბიძგა. დღეს, ფინანსური ბაზრები უფრო რეგულირებულია, თუმცა მთავარი პრინციპი უცვლელია – ფული ყოველთვის იმარჯვებს, მაგრამ მხოლოდ ჭკვიან ინვესტორებთან რჩება.
